Historia wychodźstwa polskiego do Brazylii

Początki zorganizowanego ruchu emigracyjnego sięgają drugiej połowy XIX wieku. Pierwotnie miał on charakter polityczny i był głównie efektem klęsk powstań narodowych. W tym czasie emigrowała inteligencja, inżynierowie, technicy, lekarze i przedstawiciele innych wolnych zawodów. Wtedy jednak emigranci nie tworzyli jeszcze trwałych, zwartych skupisk.

Impulsem do zorganizowanej emigracji z ziem polskich były reformy uwłaszczeniowe, dzięki którym chłopi zostali zwolnieni z poddaństwa. Po raz pierwszy mogli sami decydować o losie swoim i swojej rodziny. Mieli większą swobodę przemieszczania się z miejsca na miejsce i osiedlania na innych terenach.

Reformy doprowadziły do skurczenia się wielkiej własności ziemskiej, a tym samym powiększenia areału chłopskiego. Efektem było rozwarstwienie majątków rolnych, od najbogatszej klasy gburów dysponujących największymi połaciami ziemi, po biednych komorników i parobków.

Tym, co w największym stopniu wpływało na podjęcie decyzji o emigracji, były: bieda, głód ziemi, klęski żywiołowe, przeludnienie, choroby i epidemie, rewolucja przemysłowa, brak perspektyw, dezercje i niechęć służenia w wojsku zaborczym, listy zachęcające do emigracji od tych, którzy wyjechali wcześniej.

Nie bez znaczenia był analfabetyzm, który znacznie ograniczał perspektywy dobrego zarobku i ułatwiał podjęcie decyzji o emigracji. W Królestwie Polskim w 1860 roku analfabeci stanowili 90,7 % całej populacji, w Galicji w 1880 roku 77% a w 1890 roku 67%. Jedynie w zaborze pruskim powszechny obowiązek edukacji spowodował, że problem nie miał praktycznie racji bytu.
Niepiśmienna ludność, mimo początkowej nieufności, łatwiej dawała się przekonać wizjom emigracji roztaczanym przez przekonujących karczmarzy, nauczycieli i innej maści agentów.

W XIX wieku Europejczycy najchętniej emigrowali do: Stanów Zjednoczonych (w latach 1801-1935: 34 miliony), Kanady (w latach 1821-1924: 4,5 miliony), Brazylii (w latach 1821-1945: 5 milionów), Argentyny (w latach 1857-1949: 7 milionów)
Ważnymi czynnikami sprzyjającymi emigracji był rozwój kolei oraz żeglugi transatlantyckiej (w 1890 57% floty stanowiły parowce. Emigracja z poszczególnych zaborów przebiegała inaczej.